İktidarın, “Terörsüz Türkiye” olarak isimlendirdiği süreç kapsamında kurulan Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu, 17 Eylül’de Filipinler’de Moro Müslümanları ile Filistin devleti arasında 40 yıllık çatışma sürecinin anlaşmayla sonlandırılmasında arabuluculuk görevi üstlenen, 2019-2021 yılları arasında Güney Filipinler Barış Süreci-Bağımsız Silahsızlanma Komisyonu Başkanı Büyükelçi Fatih Ulusoy ve İnsan Hak ve Hürriyetleri ve İnsani Yardım Vakfı (İHH) Mütevelli Başkan Vekili Hüseyin Oruç’u dinleyecek.
İslami camianın önde gelen derneklerinden İHH’nın yöneticisi ve Moro Barış Süreci İzleme Heyeti üyesi
Hüseyin Oruç, Odatv’ye yaptığı açıklamada Meclis’te yapmayı planladığı konuşmayı anlattı.
FİLİPİNLER’DEKİ KOMİSYON
Filipinler, Moro Müslümanlarıyla yarım asrı aşan çatışmaları 2014’te imzalanan Bangsamoro Kapsamlı Barış Anlaşması ile sonlandırdı. Anlaşma ile silah bırakma ve siyasi sürece katılım öngörüldü. 2019’da yapılan referandumla Bangsamoro Özerk Bölgesi kuruldu, Moro İslami Kurtuluş Cephesi de siyasete entegre edildi…
İHH’nın, Filipinler’deki barış sürecinin bir parçası olduğunu anlatan ve bugüne kadar 54 kez Filipinler’e gittiğini vurgulayan Oruç, “Filipinler devleti ile Moro İslami Kurtuluş Cephesi (MİKC veya MILF) arasında 2014 yılında bir barış anlaşması imzalandı. Süreçle ilgili beş kişilik bir uluslararası komisyon oluşturuldu. Bu uluslararası komisyonun beş üyesinden biri İHH’dan benim. Senede altı-yedi kere Filipinler’de bir araya gelip bu süreçle ilgili, gidişatla ilgili toplantılar yaptım” dedi.
NELER YAPIYORLAR
Oruç, Filipinler’deki komisyonun, imzalanan barış anlaşmasının şartlarının, ne kadarının yerine getirilip, ne kadarının getirilmediğini gözlemlediğini, bunları rapor haline getirdiğini, tıkanıklıklar konusunda tavsiyelerde bulunduğunu belirtti.
“BARIŞ MEKANİZMASI NASIL İŞLEDİ ONLARI AKTARACAĞIM”
İHH, 2013’ten beri oradaki gözlem heyetinde yer aldığının altını çizen Oruç, “Düzenli olarak toplantılara gidiyorum. Moro’da yaşanan barış süreci ile ilgili bilgileri TBMM’deki komisyon ile paylaşacağım. Nasıl barışa ulaştılar, yaşanan problemleri nasıl çözdüler, barış mekanizması nasıl işledi? Oranın tecrübesini buraya aktaracağım” diye konuştu.
MORO MÜSLAMANLARI
Filipinler’de yaşayan Moro Müslümanlarının nüfusu yaklaşık 5 milyon olarak hesaplanıyor. Bu rakam, ülkenin toplam 115 milyonluk nüfusunun yüzde 5’ine karşılık geliyor. Mindanao adası ve çevresindeki bölgelerde yoğunlaşan Moro toplulukları, Filipinler’deki en büyük Müslüman azınlığı oluşturuyor. Tarihsel olarak bağımsızlık ve özerklik talepleriyle gündeme gelen bu nüfus, bugün de ülkenin siyasi ve toplumsal dengelerinde önemli bir rol oynuyor.
FİLİPİNLER’DEKİ ÇATIŞMA SÜRECİ VE BARIŞ
Moro Ulusal Kurtuluş Cephesi (MUKC), 1960’lı yıllarda Jabidah katliamına bir başkaldırı hareketi olarak Filipinler’in güneyinde kuruldu. Filipinler’in güneyinde bağımsız bir İslam devleti kurdu ve amaçlarına ulaşmak için saldırılar ve suikastlar düzenledi.
Tek taraflı kurulan Filipinler devleti, ayaklanmayı bastırmak için asker yolladı. Ancak 1970’li yılların sonunda örgütün radikal kanadı, Selamet Haşim önderliğinde Moro İslami Kurtuluş Cephesi’ni kurdu.
MILF, uzun yıllar bağımsız bir İslam devleti hedefiyle silahlı mücadele yürüttü. 2014’te Filipinler hükümetiyle imzalanan “Bangsamoro Kapsamlı Barış Anlaşması” ile özerklik konusunda mutabakata varıldı. Bu süreç, 2019’da Bangsamoro Özerk Bölgesi’nin kurulmasıyla sonuçlandı. Bugün MILF üyelerinin önemli bir kısmı siyaset sahnesinde yer alıyor.
ÖZERKLİK KAZANDILAR, GENİŞ YETKİLERE SAHİPLER
Bangsamoro Özerk Bölgesi, Filipinler’in güneyinde Moro Müslümanlarının yoğun olarak yaşadığı, çatışmaların ardından varılan anlaşma sonucu bölgede kurulan özerk idari yapı. Bölge, 2014’te Moro İslami Kurtuluş Cephesi (MILF) ile hükümet arasında imzalanan barış anlaşmasının ardından 2019’da yapılan referandumla resmen hayata geçti. Başkenti Cotabato City olan Bangsamoro, kendi parlamentosu ve hükümetiyle Filipinler içinde geniş yetkilere sahip bulunuyor.
Oğuz Ok
